Espainian bizi diren eta atzerrian aldi baterako bizi diren espainiar guztiak (ERTA), adinez nagusiak eta erroldan inskribatuta, deitzen diren prozesu guztietan bozkatu ahal izango dute.
Modu iraunkorrean atzerrian bizi diren espainiarrak (CERA) Autonomia Erkidegoetako Legebiltzarren hauteskundeetan eta Ceuta eta Melillako Batzarretarako bozkatu ahal izango dute soilik.
Espainian bizi diren Europar Batasuneko hiritarrak. Tokiko hauteskundeetan bozkatu dezakete. Bozkatu ahal izateko hauteskunde-erroldan inskribatuta egon beharko dute eta horretarako baldintza batzuk daude: adinez nagusia izatea, udal-erroldan izena emanda egotea eta udal hauteskundeetan Espainian botoa emateko asmoa adierazi izana. Espainian boto-eskubidea gauzatzeko borondatearen adierazpena iraunkorra da Europar Batasuneko herrialde bateko pertsonak Espainian bizitzen jarraitzen duen bitartean, kontrakorik adierazi ezean.
Udal hauteskundeetan parte hartzeko elkarrekikotasun hitzarmenak dituzten herrialdeetako herritarrak.
Espainiarekin elkarrekikotasun hitzarmenak indarrean dituzten Estatuak honako hauek dira: Norvegia, Ekuador, Zeelanda Berria, Kolonbia, Txile, Peru, Paraguai, Islandia, Bolivia, Cabo Verde, Koreako Errepublika, Erresuma Batua eta Trinidad eta Tobago, Udal Hauteskundeetan botoa emateko eskubidea aitortzen dieten estatuek euren lurraldean bizi diren espainiar herritarrei.
Espainian bizi diren Herrialde horietako hiritarrak udal hauteskundeetan eta udalerria baino lurralde eremu txikiagoko erakundeetarako organoen hauteskundeetan bozkatu dezakete (EATIM). Bozkatu ahal izateko hauteskunde-erroldan inskribatuta egon beharko dute, interesdunak aurretik interesdunak horrela eskatuta. (Eskaria aurkezteko epea urtarrilaren 15ean bukatzen da.)
Aipatutako Estatuetako herritarrek Espainiako udal hauteskundeetan boto eskubidea gauzatzeko baldintzak:
Akordioak dituzten herrialdeetako hiritarrek, hauteskunde egunean eta sufragio aktiboa gauzatzeko eskubidea dutenean, Espainiako udal eta EATIM hauteskundeetan bozkatu ahal izango dute.
Horretarako, bozketa egunean hemezortzi urte baino gehiago izan behar dituzte eta Espainian dagokion bizileku-baimena eduki beharko dute.
Espainian legez bizi izan behar dute dagokion hitzarmenean agintzen den denboraz (bost urte errolda egiteko eskaeran eta, Norvegiako eta Erresuma Batuko herritarren kasuan, hiru urte bozketaren egunean).
Boto-eskubidea beren ohiko bizilekuan gauzatuko dute, eta bertako udal-erroldan inskribatuta agertu behar duten.
Bozkatu ezingo duten hautesleak:
Espainian, ez. Inor ezin da behartu, ezta hertsatu ere, inolako aitzakiarik gabe, botoa emateko eskubidea gauzatzera, ez eta zer bozkatu duten ezagutaraztera ere.
Botoa (botoa emateko eskubidea baliatzea) unibertsala, askea, berdina, zuzena eta sekretua da.
Unibertsala, eskubide zibil eta politikoen erabilera osoa duten adindun guztiek balia dezaketelako.
Librea, inor ezin delako botoa ematera behartu.
Berdina, boto guztiek balio bera dutelako barrutian.
Zuzena, gure botoaren bidez gai publikoetan gure ordezkari nahi ditugun pertsonak izendatzen direlako.
Sekretua, inor ezin delako behartu zer bozkatu duen ezagutaraztera.
Hautesle-errolda boto-eskubidea behin betiko edo aldi baterako kenduta ez duten eta bozkatzeko baldintzak betetzen dituztenen inskripzioa jasotzen duen datu-basea da.
Hautesle-errolda bakarra eta iraunkorra da, eta hilero eguneratzen da.
Hautesle-erroldak, Tokiko eta Autonomietako hauteskundeen kasuan, osagai hauek ditu:
Espainian bizi direnen hautesle-errolda (CER)
Espainian bizi diren Atzerritarren Hauteskunde Errolda (CERE) udal hauteskundeetarako. Tokiko hauteskundeetan (eta EATIM hauteskundeetan) bozkatu dezakete.
Modu iraunkorrean atzerrian bizi diren espainiarren hautesle-erroldakoek (CERA), Ceuta eta Melillako Batzarretarako eta Autonomia Erkidegoetako Legebiltzarren hauteskundeetan bozkatu ahal izango dute soilik.
CEREk Espainian bizi diren Europar Batasuneko herritarrak eta indarrean dauden elkarrekikotasun hitzarmenak dituzten herrialde hauetakoak hartzen ditu barne: Norvegia (PDF), Ekuador (PDF), Zeelanda Berria (PDF), Kolombia (PDF), Txile (PDF), Peru (PDF), Paraguai (PDF), Islandia (PDF), Bolivia (PDF), Cabo Verde (PDF), Koreako Errepublika (PDF), Erresuma Batua (PDF), Trinidad y Tobago (PDF), Udal Hauteskundeetan botoa emateko eskubidea aitortzen dieten estatuek euren lurraldean bizi diren espainiar herritarrei.
Indarrean dauden elkarrekikotasun-hitzarmenak dituzten herrialdeetako pertsonen CEREn izena emateak CEREn izena emateko eskaerak egiten diren udal hauteskundeetarako soilik izango dira baliozkoak. (CERE-n izena emateko eskaera aurkezteko epea urtarrilaren 30ean amaitu zen.)
Europar Batasuneko herritarrek, CEREn inskribatzeko, Udal Erregistroan agertu behar dute eta udal hauteskundeetan Espainian boto eskubideaz baliatu nahi duten adierazpen formala egin beharko dute. Borondate adierazpen hori iraunkorra da Europar Batasuneko herrialde bateko herritarrak Espainian bizitzen jarraitzen duen bitartean, kontrakorik adierazi ezean.
Hautesle-errolda Hautesle Erroldaren Bulegoak egiten du, Estatistikako Institutu Nazionalaren barruan dagoen organoak (Ekonomia eta Eraldaketa Digitaleko Ministerioa), eta Hauteskunde Batzorde Zentralak zuzenduta eta gainbegiratuta gauzatzen ditu bere eskumenak.
Udalak, atzerrian dauden Espainiako Kontsulatu Bulegoak eta Misio Diplomatikoetako Sail Kontsulatuak dira hautesleak ofizioz izena emateko arduradunak
Errolda egiteko, Hautesle Erroldaren Bulegoa:
Hautesle-errolda egiteko prozesua koordinatzen du, eta, horretarako, jarraibideak eman diezazkieke udalei eta kontsuletxeei, bai eta Erregistro Zibileko eta Zigortuen eta Auzi-iheslarien Erregistroko arduradunei ere;
Hautesle-errolda egiteko prozesua gainbegiratzen du, eta, horretarako, udalak eta kontsuletxeak ikuska ditzake;
Organo eskudunek izapidetutako altak eta bajak ofizioz kontrolatu eta berrikusten ditu, eta hautesleen fitxategi nazional bat egiten du;
Pertsona beraren inskripzio anitzak, udalek eta kontsuletxeek detektatu ez dituztenak, ezabatzen ditu.
Hauteskunde-prozesu bakoitzean erabiltzen den errolda deialdiaren dataren aurreko bigarren hilabetearen lehen egunean itxitakoa da.
Maiatzaren 28ko hauteskundeen kasuan, errolda otsailaren 3tik itxia izango da.
Hala ere, Hauteskundeen Araubide Orokorraren 5/1985 Lege Organikoak zuzenketa-aldi bat jasotzen du, hauteskundeetarako deialdia egin eta gero, apirilaren 10a eta 17a bitartean.
Udalek eta kontsuletxeek apirilaren 10etik 17ra bitartean beren udalerrietan indarrean dauden hauteskunde-zerrendak erakutsiko dituzte.
Gainera, Hautesle Erroldaren Bulegoak hautesle guztiei bidaliko die errolda-txartel bat, eta bertan agertuko dira hautesle-erroldan duen inskripzioaren datu eguneratuak, bai eta botoa eman behar duen atalarena eta mahaiarena ere.
Era berean, hauteskunde-lokalen eta -mahaien datuak eskuratu ahal izango dira Internetez, INEren webgunearen bidez ziurtagiri digitala eduki beharrik gabe.
Pertsona bakoitzaren inskripzio-datuak kontsultatzeko (botoa eman behar duen mahaikoak eta tokikoak barne), ziurtagiri digitala erabili beharko da, eta INEren webgunearen bidez eskuratu ahal izango da, deialdia argitaratzen den egunetik aurrera.
Zerrendak erakusteko aldian (apirilaren 10etik 17ra) edonork hautesle-erroldan bidegabe sartuta edo baztertuta dagoela ikusten badu, erreklamazioa aurkez dezake Hautesle Erroldaren Bulegoaren Probintzia Ordezkaritzan.
Hark, hiru eguneko epean, erreklamazioak ebatzi eta zuzenketak aginduko ditu, eta apirilaren 21ean jendaurrean jarri beharko dira. Gainera, erreklamatzaile bakoitzari, dagokion udal eta kontsulatu bakoitzari ere jakinaraziko dio hartutako ebazpena.
Etxebizitzaz aldatu diren edo lehen aldiz botoa eman duten pertsonek bereziki egiaztatu behar dute ea beren datuak zuzenak diren.